بسم الله الرحمن الرحیم
هست کلید در گنج حکیم
📕 اضافه استعاری و اضافه تشبیهی چیست؟📘
📗اضافه ی تشبیهی واژه ی مرکبی است که از «اسم» و چیزی که اسم مورد نظر را به آن تشبیه می کنند؛ «مشبه به و مشبه» تشکیل شده است!
به عبارتی بلیغ تر:
اضافه ی تشبیهی که به منظور کوتاهی سخن (ایجاز و اختصار کلام) بکار می رود و از بلاغت بالایی برخوردار است؛ غالباً در آن مضاف، مشبه به و مضاف الیه، مشبه است!
مانند:
«اشک شبنم» می چکد بر برگ گل
از دو چشم عاشق شیدای تو
(از این نگارنده)
در بیت فوق «اشک شبنم» اضافه ی تشبیهی است و منظور سراینده این بوده که «اشک چشم» معشوق مانند «قطره ی شبنم» است !
همینطور:
«سیل اشکش» می چکد بر چهره اش
(از این نگارنده)
که در مصرع فوق «سیل اشک» اضافه ی تشبيهی است. چون می توان «اشک» را به «سیل» مانند کرد.
و همینطور؛
کاین «آتش عشق» در «سرای دل» ماست
(از این نگارنده)
در مصرع فوق [آتش عشق] و [سرای دل] هر کدام اضافه ی تشبیهی هستند.
مزرع سبز فلک دیدم و داس مه نو
(حافظ شیرازی)
که در مصرع فوق؛ (مزرع سبز فلک) و (داس مه نو) هر کدام اضافه ی تشبیهی هستند!
★
📙اضافه ی استعاری
اگر سراینده یا گوینده مضاف الیه را به مضاف تشبیه نکند و بلکه به چیزی ماننده کند که اضافه یا مضاف از شاخه های مضاف الیه باشد؛ آن کلمه ی مرکب را اضافه ی استعاری می نامند!
مانند:
«روی تابان» ترا دیدم و گفتم: ای ماه!
(از این نگارنده)
که ترکیب «روی درخشان» اضافه ی استعاری است!
و یا:
بر جای خود نشاند ترا «دست روزگار»
(از این نگارنده)
که در مصرع فوق (دست روزگار) اضافه ی استعاری است!
در نمونه های فوق یعنی: «روی رخشان» و «دست روزگار» (صورت) به (رخشان) و (دست) به (روزگار) تشبیه نشده
است و این یکی از نشانه های شناختن اضافه ی استعاری است.
گردآوری:ادبخانه