📖آشنایی با عروض و قافیه۱۶
بسم‌الله الرحمن الرحیم
هست کلید درِ گنجِ حکیم
🔶نکاتی در باب تقطیع۳
🔷الف- قواعد تقطيع (بخش سوم):https://adabkhane.com/
💠۵- صدای ترکیبی ow در آخر کلمات، اگر پیش از مصوت دیگر قرار گیرد، به o و v تجزیه می شود و صامت v جزء هجای دوم قرار میگیرد؛ این صدا در کلماتی مانند «جُو» ، «رُو»(فعل امر رفتن) وجود دارد.
▫️برای مثال در بیت زیر:
من ار چه حافظ شهرم جُوی نمی ارزم
مگر تو از کرم خویش یار من باشی
«حافظ»
ل–ل– / ل‌ل–– / ل–ل– / ل‌ل–
مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن
در این جا کلمه ی جُوی تبدیل به هجای کوتاه «جُ» و هجای بلند «وی» شده است:
جوی = جُ + وی
💠۶- هرگاه در کلمه‌ای، حرف «ن» در آخر کلمه باشد و حرکت آن ساکن بود و بعد از مصوت بلند قرار گرفت و حرف اول کلمه‌ی بعد، صامت بود؛ حرف «ن» را در هنگام تقطیع حذف می‌کنیم. مثال:
عاشقان دارند کار و عارفان دانند حال
این سخن در دل فرود آید که از جان گفته اند
–ل–– / –ل–– / –ل–– / –ل–
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
▫️چنانکه ملاحظه می شود در این بیت کلمات «عاشقان» و «عارفان» و «این» و «جان»، (معادل «عاشقا» و «عارفا» و «ای» و «جا») حساب شده‌اند.
❗️تنها استثناء نون کلمهٔ «زینهار» است که همیشه برخلاف قاعده در تقطیع حساب می شود:
زینهار از آب شمشیرت که شیران را از آن
تشنه لب کشتی نهنگان را در آب انداختی
نکته: برای تشخیص اینکه حرف «ن» را در تقطیع ساقط کنیم، می‌توانید حرف«ت» را جایگزین کنید؛ اگر وزن شعر مختل شد، حرف «ن» اضافه است.
آشنایی با عروض و قافیه– عروض و قافیه پرفسور شمیسا – آموزش عروض و قافیه دکتر روح الله هادی – فرهنگ توصیفی اصطلاحات عروض استاد حسین مدرسی –تحقیق : ایلیا – علیاری ( دکتر حسین محمدی مبارز – دکتر علیرضا علیاری)
