بسم الله الرحمن الرحیم
هست کلید در گنج حکیم
چرا خداوند،شیطان را نبخشید؟مگر خداوند ارحم الراحمین نیست؟
اخراج ابلیس به خاطر تکبرش بود:ابلیس به خاطر سرپیچی از فرمان رب در سجده به آدم، از بهشت اخراج شد و برای همیشه ملعون (دور از رحمت) گردید.
«قَالَ يَا إِبْلِيسُ مَا مَنَعَكَ أَن تَسْجُدَ لِمَا خَلَقْتُ بِيَدَيَّ أَسْتَكْبَرْتَ أَمْ كُنتَ مِنَ الْعَالِينَ»
پروردگار فرمودند: اى ابليس، چه چيز تو را مانع شد از اينكه به چيزى كه من با دو دست خود آفريدم سجده كنى؟ آيا تكبّر ورزيدى يا از برترينها بودى؟(1)
ابلیس می‌توانست یک لحظه نادم گردد و بگوید: نفهمیدم، اشتباه کردم، پوزش می‌طلبم. و بگوید: «لَّا إِلَهَ إِلَّا أَنتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنتُ مِنَ الظَّالِمِينَ»(2) و بگوید: «ظَلَمتُ نَفسی وَ تَجَرأتُ بِجَهلی»(3).
خداوند متعال به او فرمود: از دو حال خارج نیست، یا تکبر مانع از اطاعت تو از امر من شد، یا واقعاً تو از برترین‌ها هستی. اما در پیشگاه خداوند علیم که از آن چه در سینه‌هاست خبر دارد و در آنجا که همه اسرار آشکار است، نمی‌توانست دروغ بگوید؛ لذا اذعان به تکبر و خود بزرگ‌بینی‌اش کرد و گفت: «قَالَ أَنَاْ خَيْرٌ مِّنْهُ خَلَقْتَنِي مِن نَّارٍ وَخَلَقْتَهُ مِن طِينٍ» :من بهتر و بالاتر از او هستم. برای خدا دلیل هم آورد و افزود: “تو مرا از آتش خلق کردی و او را از خاک”!(4)
بدیهی است که در پیشگاه کبریای الهی، جای تکبر و خود بزرگ‌بینی برای بندگان نیست، به ویژه آن که “تکبر”، سبب نافرمانی از امر الهی گردد. از این رو، به خاطر این اعتقاد انحرافی و تکبرش از آن مقام قرب اخراج و برای همیشه ملعون شد.
نکته:
دقت شود که انسان بسیار مرتکب خطا، گناه و حتی عصیان می‌گردد. اما هیچ گناهی بدتر از “تکبر و خودبزرگ‌بینی” نیست.
بله، خداوند متعال، ارحم الراحمین است، اما انسان باید طالب رحمت و مغفرت باشد که مشمول آن گردد. پذیرش توبه وقتی است که گناهکار به گناهش اذعان کند و طلب بخشش نماید، نه این که انتظار داشته باشد، در عین حال ارتکاب به گناه، ادعای حق به جانبی و تکبر و گردنکشی، مشمول توبه و رحمت نیز بشود.
ابلیس، هیچ گاه پشیمان نشد؛ نه تنها طلب بخشش و توبه نیز نکرد، بلکه تکبر و گردنکشی هم کرد، پس اخراج و معذب شد.
منابع:
1.سوره ص،آیه 75
2.سوره انبیاء،آیه 87
3.فرازی از دعای کمیل
4.سوره اعراف،آیه 12
گردآوری:صادق خیری
